 |
Εμμανουέλα Ποταμιανάκη Διατροφολόγος-Διαιτολόγος Τσιμισκή 84 ,Τ.Κ 54622 Θεσσαλονίκη Τηλ:2310 250.535 fax:2310 250.535 email: potamianaki@the.forthnet.gr |
Η εγκυμοσύνη είναι μία ιδιαίτερη περίοδος στην ζωή κάθε γυναίκας, όπου πέρα από τις συναισθηματικές και σωματικές μεταβολές, ο οργανισμός απαιτεί πρόσθετα θρεπτικά συστατικά.
Πολύ σημαντική είναι τόσο η σωστή προετοιμασία και η κάλυψη σε θρεπτικά συστατικά του οργανισμού πριν την εγκυμοσύνη, όσο και ο επαρκής εφοδιασμός του μητρικού οργανισμού και κατ' επέκταση του εμβρύου με θρεπτικά συστατικά κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης Αυξημένες απαιτήσεις παρουσιάζονται σε πρωτείνες, ασβέστιο, σίδηρο, φολικό οξύ, βιταμίνη C, ψευδάργυρο και ιώδιο.
Τα δύο τελευταία είναι ιχνοστοιχεία και αρκούν σε μικρές ποσότητες στον οργανισμό, ποσότητες ωστόσο αρκετά σημαντικές, ώστε η έλλειψή τους να δημιουργήσει επιπλοκές στον σωστό μεταβολισμό.
Οι ενεργειακές ανάγκες αυξάνονται σταδιακά με 150 kcal επιπλέον κατά το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και 350 κατά το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο.
Σύμφωνα με άλλες πηγές αύξηση 300 kcal σε όλη την διάρκεια της εγκυμοσύνης θεωρείται ικανοποιητική. Ωστόσο, επειδή είναι συχνό το φαινόμενο των βουλιμικών τάσεων κατά την διάρκεια της κύησης, συχνά προσλαμβάνονται πολύ περισσότερες και κακής ποιότητας θερμίδες, συχνά κενές σε θρεπτικά συστατικά (όπως ζάχαρη, αλμυρά σνακ).
Αντίθετα παρουσιάζεται και το φαινόμενο της μειωμένης όρεξης εξαιτίας αυξημένης ναυτίας, ειδικά στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Και στις δύο περιπτώσεις πρέπει να γίνει έλεγχος των θερμίδων, ώστε να προσλαμβάνονται όλα τα θρεπτικά συστατικά και να έχουμε σωστή αύξηση του βάρους. Ποια συστατικά θέλουν ιδιαίτερη προσοχή;
Οι ανάγκες σε πρωτείνες αυξάνουν εξαιτίας της αυξημένης αναβολικής δραστηριότητας κατά την εγκυμοσύνη.
Έχουμε αύξηση σε διάφορους ιστούς της μητέρας, αλλά και αύξηση και σχηματισμό του εμβρύου και του πλακούντα.
Πολύ καλές πηγές πρωτεϊνών είναι τα ψάρια, το κρέας, τα πουλερικά, το αυγό, τα γαλακτοκομικά, τα όσπρια, και η σόγια, ενώ σε μικρότερες ποσότητες υπάρχουν στα δημητριακά και στα φυτικά γενικά προϊόντα. Οι ανάγκες σε πρωτείνες καλύπτονται εύκολα με την διατροφή.
Οι ανάγκες σε σίδηρο αυξάνουν σημαντικά και από 18 mg την ημέρα που ανέρχονται κατά την γόνιμη περίοδο, φτάνουν σε 50-60 mg κατά την κύηση. Αυτό οφείλεται στην μεγάλη αύξηση της ποσότητας του αίματος στην μητέρα, αλλά και στο αιμοποιητικό σύστημα του εμβρύου, που σχηματίζεται ήδη από τον τρίτο μήνα της εγκυμοσύνης. Επειδή ο σίδηρος δεν απορροφάται εύκολα από τον οργανισμό, είναι απαραίτητη η επαρκής πρόσληψη τροφίμων πλούσιων σε σίδηρο και πολλές φορές συμπληρωματική πρόσληψη δισκίων σιδήρου.
Σημαντικό είναι να αρχίζει μία εγκυμοσύνη με επαρκής ποσότητες αποθηκευμένου σιδήρου στο ήπαρ, γιατί γρήγορα θα μειωθούν οι αποθήκες με αποτέλεσμα την εμφάνιση αναιμίας. * Οι ανάγκες σε ασβέστιο αυξάνονται εξαιτίας των οστών του εμβρύου που σχηματίζονται πολύ νωρίς κατά την κύηση. Από 800 mg οι ανάγκες αυξάνονται σε 1200 mg με 1500 mg ανά ημέρα. Οι ανάγκες αυξάνονται περισσότερο όταν η μητέρα έχει διαδοχικές εγκυμοσύνες, οπότε δεν έχει προλάβει να αναπληρώσει τις απώλειες από το σώμα της.
Έτσι τα οστά της γίνονται πιο εύθραυστα και πολλές φορές συνοδεύονται από απώλειες δοντιών. Οι ανάγκες σε ασβέστιο αναπληρώνονται εύκολα καταναλώνοντας γαλακτοκομικά προϊόντα και τυριά, αμύγδαλα, πράσινα λαχανικά (σέλινο, αντίδια, σπανάκι) και φρούτα (σταφύλι, δαμάσκηνα, σύκα). * Οι ανάγκες σε φολικό οξύ (βιταμίνη του συμπλέγματος Β) αυξάνονται σημαντικά και έστω και μερική έλλειψή της μπορεί να δημιουργήσει στο έμβρυο ανωμαλίες ανάπτυξης. Είναι απαραίτητο για τον σχηματισμό υγιών ερυθρών αιμοσφαιρίων και για τον μεταβολισμό των πρωτεϊνών και η έλλειψη του οδηγεί σε μεγαλοβλαστική αναιμία. Έτσι είναι πολύ σημαντική η επαρκής κάλυψη της διατροφής με τρόφιμα πλούσια σε φολικό οξύ, καθώς και η χορήγησή του σε μορφή συμπληρώματος.
Τροφές πλούσιες σε φολικό οξύ είναι τα πράσινα λαχανικά (σπανάκι, ραδίκια, αντίδια, μαρούλι, σέλινο), τα παντζάρια, το κουνουπίδι, ο κρόκος αυγού, το συκώτι, η μαγιά μπύρας, το αβοκάντο, αρκετά φρούτα (μπανάνα, μανταρίνια, πορτοκάλια, πεπόνι, σύκα, σταφύλια κ.α.) και τα όσπρια (αρακάς, ρεβύθια, φακές). * Οι ανάγκες σε ψευδάργυρο αυξάνονται στην εγκυμοσύνη κατά 30% περίπου. Αν και ιχνοστοιχείο (απαραίτητο σε πολύ μικρές ποσότητες) η έλλειψη του δημιουργεί προβλήματα στον μεταβολισμό των πρωτεϊνών και υδατανθράκων και στην καλή λειτουργία του μυϊκού και αναπαραγωγικού συστήματος. Καλές πηγές ψευδαργύρου είναι τα στρείδια, το συκώτι, το σουσάμι, το κοτόπουλο, οι ηλιόσποροι και ο κρόκος αυγού.
Και οι ανάγκες σε ιώδιο αυξάνονται κατά την εγκυμοσύνη, καθώς το ιώδιο είναι απαραίτητο για την λειτουργία του θυρεοειδούς και άλλων αδένων. Είναι συστατικό των ορμονών που παράγονται στο θυρεοειδή αδένα, ορμόνες απαραίτητες για την σωστή ανάπτυξη του ανθρώπου και κατ' επέκταση των εμβρύων και βρεφών. Η έλλειψη ιωδίου σχετίζεται με το έδαφος και το πόσιμο νερό του περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα τα λαχανικά να είναι φτωχά σε ιώδιο και οι κάτοικοι να κινδυνεύουν από βρογχοκήλη. Επηρεάζει επίσης την φυσική και πνευματική ανάπτυξη και μπορεί να προκαλέσει από ελάττωση της νοημοσύνης μέχρι κρετινισμό. Η καλύτερη πηγή ιωδίου είναι το ιωδιούχο αλάτι, ενώ πλούσια σε ιώδιο είναι τα ψάρια και τα θαλασσινά, τα χόρτα και τα πράσινα λαχανικά. Η έγκυος πρέπει επίσης να καλύπτει τον οργανισμό της με επαρκείς ποσότητες βιταμίνης C, γιατί είναι σημαντική βιταμίνη με αντιοξειδωτική δράση, προστατεύει από μολύνσεις και βοηθάει στην απορρόφηση του σιδήρου από το έντερο.
Η βιταμίνη C είναι υδατοδιαλυτή, δεν αποθηκεύεται στο σώμα, αλλά αποβάλλεται η περίσσεια της, με αποτέλεσμα να πρέπει να λαμβάνεται καθημερινά. Η καλύτερες πηγές βιταμίνης C είναι τα φρέσκα φρούτα (κυρίως εσπεροειδή) και τα λαχανικά. Ιδιαίτερα πλούσιο τρόφιμο είναι ο μαϊντανός. Στο σώμα της εγκύου συμβαίνουν πολλές μεταβολές. Η σωστή λειτουργία όλων των μηχανισμών θα οδηγήσει σε σωστή σωματική και διανοητική ανάπτυξη του εμβρύου. Γι' αυτό η μέλλουσα μητέρα πρέπει να δίνει ιδιαίτερη σημασία στην ισορροπημένη διατροφή της, στην σωστή και ελεγχόμενη αύξηση του βάρους της, στην επαρκή φυσική δραστηριότητα (περπάτημα) και στην ηρεμία και ξεκούρασή της. Όλα αυτά θα την οδηγήσουν σε μία υγιή εγκυμοσύνη και στην γέννηση σωστά ανεπτυγμένου βρέφους.