 |
Σαμανίδης Δημήτρης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Αριστοτέλους 12, Τ.Κ. 54623 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 210867 & 2310 210629 Fax: 2310 210867 www.dietima.eu |
Οι διατροφικές συνήθειες της γυναίκας στις κοινωνικοοικονομικά ανεπτυγμένες χώρες, παρουσιάζουν εντυπωσιακές αλλαγές τα τελευταία χρόνια. Δεν υπάρχουν όμως, σαφείς προσανατολισμοί και αναμφισβήτητα πειραματικά δεδομένα που να μας κατευθύνουν σε τυποποιημένες συστάσεις για την διατροφή στην εγκυμοσύνη και να οδηγούν στην μείωση των συγγενών ανωμαλιών ή στη μείωση των τοκετών νεογνών χαμηλού βάρους γέννησης, που αποτελούν ως γνωστόν, τα συνηθέστερα αίτια αυξημένης νεογνικής θνησιμότητας.
Ορισμένες διαιτητικές συστάσεις που συμβάλλουν στην ομαλή πορεία και οδηγούν στην επιτυχή έκβαση της κύησης δίνονται παρακάτω:
1. Η γυναίκα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν πρέπει να διατρέφεται για δύο, αρκεί μια αύξηση της προσλαμβανόμενης ενέργειας, κατά 150 kcal/24h στο 1ο τρίμηνο και κατά 300kcal/24h στα δύο επόμενα τρίμηνα.
2. Η αύξηση του σωματικού βάρους πρέπει να κυμαίνεται στα 9-12 kg, καθ’ όλη την διάρκεια της κύησης.
3. Οι πρωτεϊνικές απαιτήσεις αυξάνονται. Η γυναίκα πρέπει να περιλαμβάνει στο καθημερινό της διαιτολόγιο ζωικές και φυτικές πρωτεΐνες.
4. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δίνεται σε όλο το φάσμα των βιταμινών, εφ’ όσον οι απαιτήσεις για τις περισσότερες από αυτές αυξάνονται’ η σπουδαιότητα των ενώσεων αυτών έγκειται στο ότι διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην σωστή λειτουργία της μητρο-εμβρυο-πλακουντιακής μονάδας. Η καθημερινή πρόσληψη σε κάποιες από αυτές πρέπει να ενισχύεται μέσω διατροφικών συμπληρωμάτων.
5. Όσον αφορά τα μακρο- και μικροθρεπτικά στοιχεία μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στο ασβέστιο, στον σίδηρο και στον ψευδάργυρο. Η χορήγηση σιδήρου κυρίως, στο δεύτερο τρίμηνο είναι ενδεδειγμένη και απαραίτητη εφ’ όσον μόνο ένα μικρό ποσοστό γυναικών έχει επαρκείς αποθήκες σιδήρου.
6. Οι φυτικές ίνες είναι απαραίτητες για την καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Συνιστώνται 30-45 gr ημερησίως μέσα από όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως, λαχανικά και φρούτα.
7. Το βασικό καθημερινό πλάνο διατροφής πρέπει να περιλαμβάνει γάλα, τυρί, γιαούρτι, λαχανικά, φρούτα, ελαιόλαδο και ψωμί ολικής αλέσεως. Ενδείκνυται η κατανάλωση άσπρου κρέατος (κοτόπουλο, ψάρι) και πιο σπάνια η κατανάλωση κόκκινου κρέατος.
8. Κρίνεται σκόπιμο να αποφεύγονται τα τηγανητά, οι λιπαρές ουσίες, τα επεξεργασμένα κρέατα και ψάρια εμπορίου (μπιφτέκια και fish sticks). Πολλά από τα παρασκευάσματα που κυκλοφορούν στο εμπόριο περιέχουν ουσίες ή πρόσθετα επιβλαβή για το έμβρυο. Επίσης πρέπει να αποφεύγονται κατεργασμένα τρόφιμα όπως κέικ, πάστες, σοκολάτες και προϊόντα από λευκό αλεύρι πολυτελείας.
9. Ημερήσια κατανάλωση νερού πρέπει να ανέρχεται σε 1,5-2lit/24ωρο και να αυξάνεται εάν η εξωτερική θερμοκρασία αυξηθεί. Υγρά όπως φυσικοί φρουτοχυμοί, ροφήματα και χυμοί λαχανικών πρέπει να καταναλώνονται συχνά.
10. Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών απαγορεύεται και επιβάλλεται η διακοπή του καπνίσματος καθώς και η έκθεση της εγκύου σε αιθάλη.
11. Η λήψη φαρμάκων πρέπει να γίνεται μόνο μετά από τη σύσταση γιατρού και υπό συνεχή παρακολούθηση, καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης.
12. Η διαιτητική αντιμετώπιση των σχετιζόμενων με την διατροφή παθολογικών καταστάσεων, κατέχει ένα μεγάλο μέρος στο γενικό πλάνο παρακολούθησης και ελέγχου της ασθενούς. Η θεραπευτική διατροφή, συμβάλλει στην μείωση των αναμενόμενων αρνητικών επιπτώσεων.
Μόλις την προηγούμενη δεκαετία, έγινε αποδεκτή η σημασία και η περιπλοκότητα της διατροφικής πραγματικότητας. Δεν υπάρχει πλέον καμία αξιόπιστη αμφισβήτηση, όσον αφορά την σπουδαιότητα της μητρικής διατροφής στην έκβαση της εγκυμοσύνης.
ΘΗΛΑΣΜΟΣ
Το μητρικό γάλα είναι η ιδανική τροφή για το νεογνό. Είναι η μοναδική πλήρης τροφή και η ακριβής σύνθεση του είναι αδύνατον να αναπαραχθεί. Περιέχει ουσίες με ανοσολογικές ιδιότητες που προστατεύουν τα νεογνά από διάφορες ασθένειες και όλα τα θρεπτικά συστατικά, με διαρκώς μεταβαλλόμενη σύνθεση, ώστε να διασφαλίζεται η ανάλογη προσφορά τους κατά περίπτωση και κατά στάδιο ανάπτυξης. Είναι επιβεβαιωμένη η θετική επίδραση που ασκεί το μητρικό γάλα στην κατάσταση υγείας του αποκλειστικά θηλάζοντος βρέφους καθώς και αυτή που ασκεί ο θηλασμός στη γυναίκα. Η σύσταση και η ποσότητα του γάλατος που παράγεται επηρεάζεται από τη δίαιτα της γυναίκας κατά τη φάση του θηλασμού, της κύησης αλλά και από την προ συλλήψεως περίοδο. Συνεπώς, θα πρέπει να δοθεί μεγάλη βαρύτητα σε όλους τους διατροφικούς παράγοντες, στο ημερήσιο διαιτολόγιο.
Κατά το θηλασμό εφαρμόζονται οι ίδιοι διαιτητικοί κανόνες με αυτούς της εγκυμοσύνης.
- Αύξηση της ενεργειακής πρόσληψης κατά περίπου 500 Kcal ανά 24ωρο (πιθανόν αυτή η θερμιδική αύξηση να μην ισχύει για τις επαρκώς διατρεφόμενες γυναίκες), ανάλογα πάντα με σωματική δραστηριότητα
- Πλήρης ικανοποίηση των πρωτεϊνικών απαιτήσεων, δίνοντας έμφαση στο γάλα και τα προϊόντα του, τα οποία είναι επίσης και πολύ καλές πηγές ασβεστίου, ένα στοιχείο απαραίτητο κατά τη φάση αυτή
- Επαρκής πρόσληψη σύνθετων υδατανθράκων, καθημερινή κατανάλωση φρέσκων φρούτων, λαχανικών καθώς και δημητριακών
- Αποφυγή των τηγανιτών, των λιπαρών ουσιών, των επεξεργασμένων κρεάτων, ψαριών και γενικότερα προϊόντων. Προτείνεται η κατανάλωση ελαιόλαδου και άσπρου κρέατος (ψάρια, κοτόπουλο)
- Η δίαιτα πρέπει να χαρακτηρίζεται από ποικιλία στη σύνθεση της διότι αυτό εξασφαλίζει την κάλυψη των απαιτήσεων ολόκληρου του φάσματος των βιταμινών και των μίκρο/μάκροθρεπτικών στοιχείων
- Αύξηση της κατανάλωσης υγρών όπως νερό, φυσικοί χυμοί φρούτων και λαχανικών, ενώ ροφήματα όπως ο καφές, το τσάι, η μπύρα και το κρασί μπορούν να καταναλώνονται, πάντα όμως με μέτρο
Κατά τη διάρκεια του θηλασμού είναι δυνατή η εφαρμογή ενός προσεγμένου διαιτολογίου το οποίο θα οδηγήσει σε απώλεια του βάρους που αποκτήθηκε κατά την περίοδο της κύησης.
Οι διατροφικές συνήθειες της γυναίκας στις κοινωνικοοικονομικά ανεπτυγμένες χώρες, παρουσιάζουν εντυπωσιακές αλλαγές τα τελευταία χρόνια. Δεν υπάρχουν όμως, σαφείς προσανατολισμοί και αναμφισβήτητα πειραματικά δεδομένα που να μας κατευθύνουν σε τυποποιημένες συστάσεις για την διατροφή στην εγκυμοσύνη και να οδηγούν στην μείωση των συγγενών ανωμαλιών ή στη μείωση των τοκετών νεογνών χαμηλού βάρους γέννησης, που αποτελούν ως γνωστόν, τα συνηθέστερα αίτια αυξημένης νεογνικής θνησιμότητας. Ορισμένες διαιτητικές συστάσεις που συμβάλλουν στην ομαλή πορεία και οδηγούν στην επιτυχή έκβαση της κύησης δίνονται παρακάτω: 1. Η γυναίκα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν πρέπει να διατρέφεται για δύο, αρκεί μια αύξηση της προσλαμβανόμενης ενέργειας, κατά 150 kcal/24h στο 1ο τρίμηνο και κατά 300kcal/24h στα δύο επόμενα τρίμηνα. 2. Η αύξηση του σωματικού βάρους πρέπει να κυμαίνεται στα 9-12 kg, καθ’ όλη την διάρκεια της κύησης. 3. Οι πρωτεϊνικές απαιτήσεις αυξάνονται. Η γυναίκα πρέπει να περιλαμβάνει στο καθημερινό της διαιτολόγιο ζωικές και φυτικές πρωτεΐνες. 4. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δίνεται σε όλο το φάσμα των βιταμινών, εφ’ όσον οι απαιτήσεις για τις περισσότερες από αυτές αυξάνονται’ η σπουδαιότητα των ενώσεων αυτών έγκειται στο ότι διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην σωστή λειτουργία της μητρο-εμβρυο-πλακουντιακής μονάδας. Η καθημερινή πρόσληψη σε κάποιες από αυτές πρέπει να ενισχύεται μέσω διατροφικών συμπληρωμάτων. 5. Όσον αφορά τα μακρο- και μικροθρεπτικά στοιχεία μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στο ασβέστιο, στον σίδηρο και στον ψευδάργυρο. Η χορήγηση σιδήρου κυρίως, στο δεύτερο τρίμηνο είναι ενδεδειγμένη και απαραίτητη εφ’ όσον μόνο ένα μικρό ποσοστό γυναικών έχει επαρκείς αποθήκες σιδήρου. 6. Οι φυτικές ίνες είναι απαραίτητες για την καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Συνιστώνται 30-45 gr ημερησίως μέσα από όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως, λαχανικά και φρούτα. 7. Το βασικό καθημερινό πλάνο διατροφής πρέπει να περιλαμβάνει γάλα, τυρί, γιαούρτι, λαχανικά, φρούτα, ελαιόλαδο και ψωμί ολικής αλέσεως. Ενδείκνυται η κατανάλωση άσπρου κρέατος (κοτόπουλο, ψάρι) και πιο σπάνια η κατανάλωση κόκκινου κρέατος. 8. Κρίνεται σκόπιμο να αποφεύγονται τα τηγανητά, οι λιπαρές ουσίες, τα επεξεργασμένα κρέατα και ψάρια εμπορίου (μπιφτέκια και fish sticks). Πολλά από τα παρασκευάσματα που κυκλοφορούν στο εμπόριο περιέχουν ουσίες ή πρόσθετα επιβλαβή για το έμβρυο. Επίσης πρέπει να αποφεύγονται κατεργασμένα τρόφιμα όπως κέικ, πάστες, σοκολάτες και προϊόντα από λευκό αλεύρι πολυτελείας. 9. Ημερήσια κατανάλωση νερού πρέπει να ανέρχεται σε 1,5-2lit/24ωρο και να αυξάνεται εάν η εξωτερική θερμοκρασία αυξηθεί. Υγρά όπως φυσικοί φρουτοχυμοί, ροφήματα και χυμοί λαχανικών πρέπει να καταναλώνονται συχνά. 10. Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών απαγορεύεται και επιβάλλεται η διακοπή του καπνίσματος καθώς και η έκθεση της εγκύου σε αιθάλη. 11. Η λήψη φαρμάκων πρέπει να γίνεται μόνο μετά από τη σύσταση γιατρού και υπό συνεχή παρακολούθηση, καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης. 12. Η διαιτητική αντιμετώπιση των σχετιζόμενων με την διατροφή παθολογικών καταστάσεων, κατέχει ένα μεγάλο μέρος στο γενικό πλάνο παρακολούθησης και ελέγχου της ασθενούς. Η θεραπευτική διατροφή, συμβάλλει στην μείωση των αναμενόμενων αρνητικών επιπτώσεων. Μόλις την προηγούμενη δεκαετία, έγινε αποδεκτή η σημασία και η περιπλοκότητα της διατροφικής πραγματικότητας. Δεν υπάρχει πλέον καμία αξιόπιστη αμφισβήτηση, όσον αφορά την σπουδαιότητα της μητρικής διατροφής στην έκβαση της εγκυμοσύνης. ΘΗΛΑΣΜΟΣ Το μητρικό γάλα είναι η ιδανική τροφή για το νεογνό. Είναι η μοναδική πλήρης τροφή και η ακριβής σύνθεση του είναι αδύνατον να αναπαραχθεί. Περιέχει ουσίες με ανοσολογικές ιδιότητες που προστατεύουν τα νεογνά από διάφορες ασθένειες και όλα τα θρεπτικά συστατικά, με διαρκώς μεταβαλλόμενη σύνθεση, ώστε να διασφαλίζεται η ανάλογη προσφορά τους κατά περίπτωση και κατά στάδιο ανάπτυξης. Είναι επιβεβαιωμένη η θετική επίδραση που ασκεί το μητρικό γάλα στην κατάσταση υγείας του αποκλειστικά θηλάζοντος βρέφους καθώς και αυτή που ασκεί ο θηλασμός στη γυναίκα. Η σύσταση και η ποσότητα του γάλατος που παράγεται επηρεάζεται από τη δίαιτα της γυναίκας κατά τη φάση του θηλασμού, της κύησης αλλά και από την προ συλλήψεως περίοδο. Συνεπώς, θα πρέπει να δοθεί μεγάλη βαρύτητα σε όλους τους διατροφικούς παράγοντες, στο ημερήσιο διαιτολόγιο. Κατά το θηλασμό εφαρμόζονται οι ίδιοι διαιτητικοί κανόνες με αυτούς της εγκυμοσύνης. Αύξηση της ενεργειακής πρόσληψης κατά περίπου 500 Kcal ανά 24ωρο (πιθανόν αυτή η θερμιδική αύξηση να μην ισχύει για τις επαρκώς διατρεφόμενες γυναίκες), ανάλογα πάντα με σωματική δραστηριότηταΠλήρης ικανοποίηση των πρωτεϊνικών απαιτήσεων, δίνοντας έμφαση στο γάλα και τα προϊόντα του, τα οποία είναι επίσης και πολύ καλές πηγές ασβεστίου, ένα στοιχείο απαραίτητο κατά τη φάση αυτήΕπαρκής πρόσληψη σύνθετων υδατανθράκων, καθημερινή κατανάλωση φρέσκων φρούτων, λαχανικών καθώς και δημητριακώνΑποφυγή των τηγανιτών, των λιπαρών ουσιών, των επεξεργασμένων κρεάτων, ψαριών και γενικότερα προϊόντων. Προτείνεται η κατανάλωση ελαιόλαδου και άσπρου κρέατος (ψάρια, κοτόπουλο)Η δίαιτα πρέπει να χαρακτηρίζεται από ποικιλία στη σύνθεση της διότι αυτό εξασφαλίζει την κάλυψη των απαιτήσεων ολόκληρου του φάσματος των βιταμινών και των μίκρο/μάκροθρεπτικών στοιχείωνΑύξηση της κατανάλωσης υγρών όπως νερό, φυσικοί χυμοί φρούτων και λαχανικών, ενώ ροφήματα όπως ο καφές, το τσάι, η μπύρα και το κρασί μπορούν να καταναλώνονται, πάντα όμως με μέτρο Κατά τη διάρκεια του θηλασμού είναι δυνατή η εφαρμογή ενός προσεγμένου διαιτολογίου το οποίο θα οδηγήσει σε απώλεια του βάρους που αποκτήθηκε κατά την περίοδο της κύησης.